Impresjonizm (fr. impressionisme, łac. impressio „odbicie”, „wrażenie”) to kierunek w szeroko pojętej kulturze. Odnosił się nie tylko do sztuki, ale również literatury, filmu czy muzyki. Impresjonizm narodził się w Paryżu w drugiej połowie XIX wieku. I choć znany był początkowo wyłącznie w Europie, to bardzo szybko rozwinął się również w Ameryce.

Głównym założeniem impresjonizmu w malarstwie i pozostałych dziedzinach kultury była ucieczka od realizmu, od sztywnych zasad sztuki antycznej, religijnej i historycznej, od nierealnej doskonałości.

Twórcy tego nurtu unikali zwyczajnego odwzorowania rzeczywistości, przekazywali natomiast w swoich dziełach doznania oraz emocje, które w danej chwili odczuwali oni sami lub bohaterowie ich dzieł. 

Nazwa nurtu pochodzi od obrazu jednego z prekursorów kierunku Claude’a Moneta Impresja. Wschód słońca. Obraz skupia w sobie całą ideę impresjonizmu - dążenie do utrwalenia ulotnej, przemijającej chwili.

Claude Monet Impresja. Wschód słońca.

Za początek impresjonizmu uważa się pierwszą wystawę sztuki nowatorskiej, w trakcie której swoje dzieła przedstawił m.in. Claude Monet, Auguste Renoir, Camille Pissarro i Edgar Deges. Odbyła się ona w 1874 roku w atelier fotograficznym Gasparda-Félixa Tournachon, znanego pod pseudonimem „Nadar”.

Ten odnoszący się do zmysłowych doznań artystów kierunek w sztuce spotkał się jednak początkowo z wieloma słowami krytyki. Największy sprzeciw wzbudzała technika malowania impresjonistów oraz sposób przedstawiania rzeczywistości na ich obrazach.

Jakie są cechy impresjonizmu?

Malarstwo impresjonistyczne wprowadziło do świata sztuki wiele świeżości. Dzieła z tego okresu charakteryzuje głównie spokój, harmonia oraz porządek. Obrazy są jaśniejsze, a kolorystyka ogranicza się do ośmiu podstawowych barw. Impresjoniści niezwykle sprawnie manipulowali światłem i cieniem. To dzięki tym dwóm elementom obrazy impresjonistyczne mają niezwykły i niepowtarzalny wymiar, wypełnione są ruchem i nasycone światłem.

Dla impresjonistów najważniejszy był sposób malowania obrazów, a niekoniecznie to, co one przedstawiały. Autonomicznymi składnikami obrazu stały się kolor oraz forma. Dużą uwagę skupiano na przedstawieniu zmiennych warunków atmosferycznych. W dziełach artystów widzimy opady deszczu, ruch chmur czy odbijające się na wodzie promienie światła. Ta umiejętność odegrała wielką rolę podczas malowania obrazów w plenerze.

Co malowali impresjoniści? Co było charakterystyczne dla dzieł impresjonistów?

Impresjoniści wprowadzili niemały zamęt do świata sztuki i dość sztywnego malarstwa. Impresjonistyczne malarstwo przedstawiało nie tylko naturę, ale też niezwykle żywe otoczenie miejskie. Doskonale przedstawił to w obrazie "Bal w Moulin de La Galete” malarz Auguste Renoir. Inspiracją dla malarzy był m.in. taniec i gwarne imprezy. Wielki potencjał w tańcu odkrył Edgar Degas w swoim dziele „Primabalerina”.

Auguste Renoir Bal w Moulin de La Galete 

Edgar Degas Primabalerina

Romantyczni artyści odrzucili tematykę biblijną, mitologiczną czy historyczną na rzecz codzienności, wypoczynku i zabawy. Sceny rodzajowe były dla impresjonistów równie ważne co te przedstawiające krajobraz. Artyści skupili się na przemijającej rzeczywistości i utrwaleniu swych ulotnych przeżyć.

Impresjonisci tworzyli za pomocą zmieszanych kolorów podstawowych - zielonego, niebieskiego, indygo, fioletowego, czerwonego, pomarańczowego i żółtego. Farby nie były już tak drogie, ponieważ stworzono ich syntetyczne odpowiedniki. Malowanie stało się wygodniejsze i bardziej przystępne cenowo. Rewolucja dotknęła nie tylko farb, ale też pędzli, które stały się twardsze i bardziej różnorodne, a także akcesoriów malarskich, dzięki którym artyści mogli tworzyć w plenerze.

Znani przedstawiciele impresjonizmu

Do głównych przedstawicieli impresjonizmu należą Claude Monet, Auguste Renoir, Edgar Degas, Camille Pissarro, Alfred Sisley, Max Liebermann, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński i inni. Ci wielcy malarze wnieśli do świata malarstwa wiele zamętu i świeżości. Ich dzieła pobudzają wyobraźnię i sprawiają, że ogląda się je wyjątkowo miło i przyjemnie.

Claude Monet (1840-1926)

Claude Monet to niewątpliwie jeden z czołowych przedstawicieli impresjonizmu. Swój warsztat malarski rozwijał w paryskiej Académie Suisse, gdzie poznał innych zbuntowanych twórców marzących o rewolucji w ówczesnej zbyt realistycznej sztuce.

Inspiracją dla młodego Moneta były krajobrazy Maroka czy wyjazdy malarskie do podparyskiego Barbizonu. Do malowania w plenerze zachęcił go sam Eugène Boudin, uznawany za jednego z kluczowych prekursorów impresjonizmu. W 1972 roku powstał jeden z najważniejszych obrazów Moneta - „Impresja, wschód słońca”. W kolejnych stworzył równie głośne i zachwycające do dziś dzieła takie jak: „Pole Maków w Argenteuil”, „Wschód słońca (Marina)”, „Zachód słońca nad Sekwaną” i wiele innych.

Claude Monet Pole Maków w Argenteuil

Claude Monet Zachód słońca nad Sekwaną

Auguste Renoir (1841-1919)

Swoją artystyczną karierę rozpoczął od malarstwa na porcelanie. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych francuskich impresjonistów. Renoir stworzył około sześćset tysięcy obrazów! Malował przede wszystkim portrety, martwą naturę i krajobrazy. Pod koniec życia zajmował się rzeźbą.

Auguste Renoir Śniadanie wioślarzy

Auguste Renoir Nad wodą

Auguste Renoir La_Grenouillère

Edgar Degas (1834-1917)

W przeciwieństwie do swoich „kolegów po fachu”, Degas najchętniej malował w pracowni, nie zaś w plenerze. Wolał odtwarzać sztukę z pamięci, aniżeli kopiować to, co widzi. Tego impresjonistę znamy przede wszystkim dzięki obrazom przedstawiającym baletnice, zarówno te tańczące jak i przygotowujące się do występu od świata kulis.

Edgar Degas Lekcja tańca

Edgar Degas Tancerka w zielonym 

Camille Pissarro (1830-1903)

Był wielokrotnym uczestnikiem wystaw impresjonistycznych. Uwielbiał malować pejzaże, krajobraz oraz charakterystyczne dla impresjonizmu scenki miejskie. Jego słynne dzieła to m.in. „The Boulevard Montmartre at Night” czy „ Garden in Pontoise”.

Camille Pissarro The Boulevard Montmartre at Night

Camille Pissarro Garden in Pontoise

Alfred Sisley (1839-1899)

Tworzył w Paryżu. Swoje ukochane jesienne i zimowe pejzaże malował w plenerze. Jego dzieła, takie jak „Kanał Saint-Marin” czy „Pod mostem w Hampton Court” uznano dopiero po jego śmierci. Sisley zmarł samotnie, nie odnosząc za życia zbytniego sukcesu.

Alfred Sisley St. Martin Canal

Alfred Sisley Pod mostem w Hampton Court

Max Liebermann (1847- 1935)

Urodził się w Berlinie. Ma na swoim koncie wiele wyjątkowych impresjonistycznych dzieł. Liebermann, zwany również niemieckim Renoirem, tworzył pejzaże i sceny rodzajowe. Jego słynne dzieła to „Kąpiący się chłopcy”, „Żydowska dzielnica w Amsterdamie” czy „Gra w polo”.

Max Lieberman Kąpiący się chłopcy

Max Lieberman Żydowska dzielnica w Amsterdamie

Józef Pankiewicz (1866-1940)

Polski przedstawiciel impresjonizmu urodzony w Lublinie. Impulsem do tworzenia impresjonistycznego malarstwa były dzieła Claude Moneta. Swoje pejzaże malował w Kazimierzu na Wisłą. Jego słynny impresjonistyczny obraz „Wóz z sianem” prezentowano w Muzeum narodowym w Krakowie.

Józef Pankiewicz Pankiewicz wóz z sianem

Józef Pankiewicz Port w Saint Tropez

Władysław Podkowiński (1866-1895)

Polski impresjonista urodzony w Warszawie. Malował pejzaże, a jego słynne dzieło „Konwalia”, „W ogrodzie przy klombie” czy „Dzieci w ogrodzie” podziwiano w licznych muzeach polskich m.in. w Poznaniu, Warszawie czy Krakowie.

Władysław Podkowiński Konwalia

Władysław Podkowiński Dzieci w ogrodzie 

Jeśli chcesz poczuć się jako wielki artysta, ale brakuje Ci odwagi namalować własne dzieło, wypróbuj malowanie po numerach Artimento.