Duma całego narodu meksykańskiego
Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón to symbol Meksyku, silnie zakorzeniony w meksykańskiej kulturze. Frida nie wstydziła się swojego pochodzenia. Wykazywała wielki szacunek do historii i sztuki Meksyku. Łączyła w swoich pracach elementy kultury i tradycji meksykańskiej oraz surrealistyczne akcenty. Chętnie otaczała się przedmiotami, zrobionymi przez rdzenną ludność Meksyku. Postać bardzo wyrazista, kolorowy ptak, jak niektórzy o niej mówią. Oryginalną wizytówką Fridy Kahlo były charakterystyczne brwi, wyglądające jak podrywająca się do lotu jaskółka, i lekki wąsik. Ale nie tylko. Uwielbiała kolorowe ubrania, kwiaty, które wpinała w starannie upięte włosy, i biżuterię. Ubiór Kahlo łączył tradycję z nowoczesną emancypacją kobiet, co było dla niej bardzo ważne. Temu stylowi, inspirowanemu początkowo przez Diego Riverę, była wierna do końca.
Rodzice Fridy Kahlo i choroba
Rodzice Fridy Kahlo pobrali się niedługo po śmierci pierwszej żony Guillermo Kahlo, która zmarła w trakcie porodu. Ojciec Fridy urodził się w protestanckiej rodzinie w Niemczech jako Carl Wilhelm Kahlo. W wieku 19 lat przyjechał do Meksyku i zmienił swoje imię na jego hiszpański odpowiednik- Guillermo. Matka Fridy- Matilde Gonzalez miała hiszpańsko- indiańskie korzenie. Była gorliwą katoliczką, zajmującą się domem. Frida Kahlo przyszła na świat w małym miasteczku Coyoacán, na przedmieściach Meksyku, 6 lipca 1907 roku. Urodziła się w La Casa Azul, Niebieskim Domu rodziny Kahlo. Związek rodziców Fridy nie należał do szczęśliwych, mimo to doczekali się czterech córek. Z poprzedniego związku ojca Frida miała jeszcze dwie przyrodnie siostry. Matka Fridy Kahlo stosowała surowe metody wychowawcze, które w połączeniu z religijnym fanatyzmem, oddalały ją tylko od swojej córki. Ogromny wpływ na życie meksykańskiej artystki miał jej ojciec. To z nim Frida była silniej związana. Był fotografem i artystą, a także jej mentorem i przewodnikiem. Inspirował córkę nowymi lekturami, przybliżał świat malarstwa, rysunku i uczył fotografii. To przy nim Frida nauczyła się pozować do zdjęć. Spojrzenie dziewczynki z fotografii przypomina to z późniejszych autoportretów malarki.
Cierpienie malarki rozpoczęło się, gdy miała 5 lat. Frida zachorowała na chorobę Heinego-Medina, która przykuła ją do łóżka na kilka długich miesięcy. Jej prawa noga rozwijała się słabiej, w konsekwencji czego, stała się krótsza. Długie spódnice maskowały kalectwo artystki, z którym borykała się całe życie. Dzieciństwo ukształtowało Fridę Kahlo, już wtedy szokowała: grała w piłkę nożną i uprawiała boks. Dziewczynce ze zdeformowaną nogą musiało być szczególnie ciężko, funkcjonować wśród rówieśników.
Frida Kahlo ofiarą wypadku komunikacyjnego
W 1922 roku malarka rozpoczyna naukę w najlepszym liceum w Meksyku. Jej marzeniem było uzyskanie dyplomu lekarza i leczenie chorych osób. To, co dzieje się trzy lata później, odciska piętno na dalszym życiu Kahlo. Artystka wraca ze swoim przyjacielem Alejandro autobusem, który zderza się z tramwajem. Stan Fridy, ze względu na liczne obrażenia, jest tak zły, że lekarze nie dają jej dużych szans na przeżycie. Była w grupie najbardziej poszkodowanych pasażerów, doznając szeregu poważnych urazów. Złamany kręgosłup, obojczyk, zmiażdżona noga. Pręt poręczy przebił miednicę i jej podbrzusze. Zniweczyło to marzenia Kahlo o upragnionym macierzyństwie. Wypadek przekreślił także jej plany zawodowe. Ostatecznie porzuciła szkołę medyczną. Ból już do końca będzie jej towarzyszył, a nowym remedium na jego uśmierzenie stanie się malarstwo. Jeszcze niedawno szłam przez świat pełen kolorów i namacalnych kształtów. Teraz żyję na planecie bólu, przezroczystej niczym lód- pisała w dzienniku, który zaczęła prowadzić od 1942 roku aż do śmierci. Był cennym źródłem informacji.
W czasie przymusowego unieruchomienia zaczęła interesować się malarstwem. Frida Kahlo poprosiła ojca, by pożyczył jej swoje farby, które trzymał w małej pracowni fotograficznej. Spoglądała na nie już jako dziewczynka z niemałym zaciekawieniem: Odkąd byłam małą dziewczynką, zezowałam w kierunku pudełka z farbami. Ponieważ tak długo leżałam w łóżku, poprosiłam ojca o te farby. Jak mały chłopiec, któremu odbiera się zabawkę, by dać ją choremu bratu, pożyczył mi je. Jej matka zaś zorganizowała specjalną sztalugę, ponieważ artystka nie mogła się podnosić. Pierwszy obraz Fridy to Autoportret w aksamitnej sukni, namalowany w 1926 roku. Już w wieku nastoletnim Frida interesowała się sztuką i rysunkiem. Po wielu miesiącach cierpienia, dzięki niezwykłemu hartowi ducha meksykańska malarka odzyskuje sprawność w nogach. Jej ciało już nigdy nie będzie takie samo. Miała ponad trzydzieści operacji.
Autoportret w aksamitnej sukni
Frida Kahlo i Diego, niespełnione marzenie o macierzyństwie
Narzeczony artystki nie udźwignął tego i opuścił Fridę Kahlo, leżącą po wypadku w szpitalu. Wtedy to postanowiła zdobyć Diego, w którym podkochiwała się już wcześniej. Jako młoda dziewczyna fascynowała się Diego Riverą- artystą, kobieciarzem i zagorzałym komunistą, który na zlecenie rządu malował murale. Poznali się w Ministerstwie Edukacji, gdzie Diego pracował nad kolejnym dziełem. Stwierdził, że Meksykanka ma talent. Pomimo dezaprobaty matki Frida wyszła za mąż za meksykańskiego artystę w 1929 roku. Pani Matilde powiedziała o parze, że: wyglądają jak słoń i gołębica. Diego Rivera był 20 lat starszy od swojej żony i nie należał do najprzystojniejszych. Dla Fridy nie miało to żadnego znaczenia, kochała Diego Riverę do szaleństwa. Imponował jej i miał wpływ na rozwój malarstwa artystki. Łączyły ich także przekonania polityczne i meksykańskie pochodzenie. Komunistka Frida Kahlo wstąpiła do komunistycznej partii Meksyku.
Tworzyli bardzo burzliwy związek i mieli porywcze charaktery. Diego Rivera czuwał nad rozwojem talentu Fridy, dając różne wskazówki. Był dla niej niczym mityczne bóstwo, które poskłada ją w kompletną całość: Diego wszechświat, różnorodność w jedności (...) Przygarnąłeś mnie zniszczoną, a oddałeś w całości, złożoną- pisała w dzienniku. Frida Kahlo pragnęła urodzić mężowi dziecko. Żyła w jego cieniu, nie wychylając się. Tworzyła, ale nie zabiegała o uwagę świata. Towarzyszyła mu w podróżach po świecie. Był mentorem nie tylko swojej żony, ale wielu kobiet, z którymi był w związkach.
Frieda and Diego Rivera
W pierwszym roku małżeństwa, malarka wbrew zaleceniom lekarzy zaszła w ciążę. Po kilku tygodniach poroniła i przeszła załamanie nerwowe. W 1931 roku para wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, ponieważ Rivera dostaje kolejne zlecenia na murale, które jego żona uwielbia. Sama była wierna komunistycznym ideom. Jej celem jednak nadal było, zostanie matką. W Detroit traci kolejną ciążę, wpada w otchłań jeszcze większej rozpaczy. Jej życie zdawało się tracić sens. Doświadczenia pogłębiła dodatkowo śmierć jej matki. Po powrocie do Meksyku w 1934 roku, gdy po raz trzeci traci dziecko, porzuca na zawsze marzenia o macierzyństwie. Obrazy stają się jej dziećmi, a malarstwo formą autoterapii, pozwalającą przezwyciężyć własne ograniczenia.
Burzliwy związek małżeński i porywcze charaktery artystów
Oboje nie dotrzymywali sobie wierności. Frida Kahlo szukała miłości w ramionach Lwa Trockiego - komunisty oraz miała romans z rzeźbiarzem - Isamu Noguchi. Trocki, słynny krytyk Stalina został deportowany, Kahlo i Diego Rivera udostępnili swój dom. Polityk uzyskał azyl polityczny i zamieszkał na terenie posiadłości Fridy.
Autoportret dedykowany Trockiemu
Biseksualna Frida miewała romanse z kobietami, m.in. z Chavelą Vargas i Josephine Baker. Chavela Vargas, zwana także La Chamana (szamanka) była przyjaciółką małżonków i prawdopodobnie kochanką obojga. Mieszkali razem dwa lata, jak przyznała kiedyś, Frida była jej wielką miłością. Znała wszystkie sekrety artystki, ale nigdy ich nie ujawniła. Bywało, że nie mieli, co jeść, ale poczucie humoru nigdy ich nie opuszczało (wywiad w El Pais, 2009). Nickolas Muray, fotografik, z którym Frida miała romans, uwiecznił na jednym ze zdjęć roześmiane przyjaciółki, które leżą na trawie. Diego tolerował skoki w bok żony, ale tylko z płcią piękną.
Ona akceptowała jego skoki, ale gdy zdradził ją z młodszą siostrą Fridy, załamała się i odtąd ich małżeństwo zaczęło ulegać rozpadowi. Kłótnie, wzajemne podejrzenia, żal. Frida źle tolerowała każdą znajomość męża z inną kobietą, stała się bardzo podejrzliwa. W 1938 roku otrzymuje zaproszenie na indywidualną wystawę do Nowego Jorku. Rok później Frida zaprezentowała swoje prace w Paryżu, w światowej sławy muzeum sztuki- Luwrze. Jej sztuka została doceniona, muzeum kupiło jeden z obrazów Rama. Było to pierwsze dzieło artysty meksykańskiego, docenione przez światowe muzeum, co dla całego narodu meksykańskiego stało się ogromnym wyróżnieniem.
Rama
Chociaż prace Fridy Kahlo określa się jako surrealistyczne, ona nie lubiła tej estetyki. Odrzuciła łatkę surrealistki, podkreślając, że maluje własne życie. Podczas podróży do Paryża, na granicy zatrzymano jej obrazy, bo jak uważano, były zbyt obsceniczne. Dlatego też na wystawie pokazała tylko dwa płótna. Frida Kahlo poznała surrealistów, ale była nimi bardzo rozczarowana, o czym pisała w liście do Muraya.
Piętrzące się kłopoty w małżeństwie, brak upragnionego dziecka, przyczyniły się do rozwodu Diega i Fridy. Po 13 latach małżeństwa kochliwy macho zapragnął wolności. Para żyła w separacji. Malarka cierpiała coraz bardziej, ścięła włosy i zaczęła nosić męskie ubrania. Świat bez jej męża zdawał się nie mieć sensu. W pamiętniku napisała: W swoim życiu przeżyłam dwa wypadki. Jeden to autobus, który mnie połamał, drugi to Diego. Diego był tym gorszym.
Diego i Ja
Malarstwo- cierpienie zapisane w obrazach
Cierpienie odegrało kluczową rolę w jej twórczości. Malowała głównie siebie w roli tytułowej, bo jak sama Frida mówiła, siebie zna najlepiej: najczęściej przebywam w odosobnieniu. Tylko to miała- własne odbicie w lustrze, bolesne emocje, z którymi musiała się mierzyć. Znana jest głównie ze swoich autoportretów. Jej malarstwo zawiera dużo odniesień do prywatnego życia. Obrazy Fridy przepełnione są trudnymi emocjami i swoistą symboliką, kobiety, której ciało zostało okaleczone i nie mogło wydać na świat potomstwa. Jej obrazy ilustrują ból, dzieli się z nami swym cierpieniem. Zauważyć możemy zainteresowanie tematyką kobiecą i szczerość ekspresji, czasem szokującą. Frida Kahlo stała się symbolem feminizmu.
Frida z kosami
Spostrzegała siebie poprzez pryzmat swej niepełnosprawności i taki wizerunek widnieje w twórczości malarki. Tragiczne wydarzenia w jej życiu stanowiły inspirację. Niepełnosprawność, wbrew pozorom, dawała siłę. Sama Frida była „dziełem sztuki”, choć przykuta pod koniec życia do łóżka, dbała o swój wizerunek: ułożone włosy, pomalowane paznokcie, biżuteria i wyrazisty strój. Znała swoją wartość. W dorosłym życiu próbowała maskować swe kalectwo poprzez kobiecą ekspresję, ubiór i świat pełen kolorów. Frida Kahlo prywatnie wydawała się być wesoła, pełna humoru i otwarta. Chętnie rozmawiała z ludźmi, nie izolowała się. Uwielbiała uliczne życie, przedstawienia i śpiewy ludowych muzyków. Uważała, że śmiech jest bardzo ważny, bowiem stanowi lek na zmartwienia. Jej nastawienie do życia sprawiało, że była lubiana. W szpitalu lekarze i pielęgniarki darzyli ją sympatią, ponieważ nigdy nie narzekała. Swą pogodną osobą umilała pobyt innym pacjentom.
W twórczości Fridy Kahlo uwidoczniły się wpływy rdzennej kultury meksykańskiej: dramatyczna symbolika jej obrazów, o abstrakcyjnym charakterze, elementy, inspirowane sztuką ludową, uproszczone środki wyrazu, cechy realizmu, stosowanie wyrazistych kresek, jasnych barw to znaki charakterystyczne w jej malarstwie. Całe życie malowała głównie swoje autoportrety: ten sam, smutny wyraz twarzy, pozbawiony uśmiechu. Maluję siebie, bo jestem samotna. Jestem tematem, który znam najlepiej - podkreślała.
Ja i moje papugi
Emocjonalna symbolika obrazów
Pod koniec życia tworzyła w pozycji leżącej, głównie martwe natury. Warto wspomnieć o tym, że Kahlo lubiła odnosić się nie tylko do osobistej symboliki, bezpośrednio nawiązującej do jej przeżyć. W swoich pracach umieszczała symbole zwierzęce: małpę, jelonka, kolibra, motyla i kota. Malarka opiekowała się małpami, które traktowane były jak zwierzęta domowe. Wypełniały pustkę i samotność. Jeleń jako majestatyczne zwierzę ma w kulturze kilka znaczeń: piękno, namiętność, regeneracja i odnowa. Koliber kojarzony jest z duchowością, boskim pośrednictwem i długowiecznością. Próchniejące drzewo zaś jako częsty element scenerii symbolizuje smutek, przemijanie i śmierć. Kahlo stosuje również symbolikę barw. Jej dzieła są otwartą księgą, którą wnikliwy "czytelnik" odczyta. Są jak opowieści, które mają moc uzdrawiającą. Dzieli się swoim bólem, zrzuca ciężar. Na autoportretach nie upiększa się, rzetelnie zaznacza wąsik i brwi. Jest sobą. Twarz nie zdradza emocji, to symbole, różne przedmioty są ich nośnikiem.
Autoportret z małpkami
Szpital Henr’ego Forda- Kahlo namalowała tu siebie: kobietę udręczoną cierpieniem po poronieniu, płaczącą i krwawiącą. Na końcach czerwonych wstążek, trzymanych w dłoniach, są symbole macierzyńskiej niedoli. Naszą uwagę zwraca męski płód w centrum obrazu. Uważa się, że jest to "mały Diego". Bardzo dokładnie narysowana kość miednicowa, zdaje się sugerować przyczynę problemów z utrzymaniem ciąży. Nad wezgłowiem łóżka unosi się ślimak, który wg rdzennej ludności Meksyku symbolizuje płodność.
Szpital Henr’ego Forda
Drzewo nadziei
Strzaskana kolumna to wzruszający obraz, odzwierciedlający pogorszenie stanu zdrowia Fridy. Musiała nosić stalowy gorset. Ciało półnagiej Kahlo zostało przepołowione, wewnątrz widzimy kolumnę, która wyglądem przypomina grecką. Kolumna ma liczne pęknięcia, co odnosi się do zrujnowanego licznymi operacjami kręgosłupa malarki. Gwoździe kaleczą jej ciało i twarz, a największy został wbity w serce Fridy. Symbolizuje to ogromny ból. Twarz jest łagodna, spokojna, jej emocje zdradzają płynące łzy.
Strzaskana kolumna
Frida Kahlo w swojej twórczości stosowała motyw dualizmu. Obrazuje to dzieło Dwie Fridy, które powstało po rozłące malarki z mężem. Frida kochana, prawdziwa Meksykanka o ciemnej karnacji, trzyma w dłoni zdjęcie Diega, Frida odrzucona ubrana jest w suknię w stylu wiktoriańskim, jest obca. Widzimy serca obu kobiet. Serce niekochanej kobiety krwawi, a przed wykrwawieniem ratują ją nożyczki, uciskające tętnicę. Charakterystyczny ubiór ukazuje malarkę zanurzoną w dwóch tradycjach. Jej ojciec był Luteraninem, matka zaś Metyską.
Dwie Fridy
W Polsce Frida miała pierwszą wystawę pt. Polski kontekst, zorganizowaną w Poznaniu, w Centrum Kultury Zamek w 2017 roku. Widzowie mogli podziwiać jej prace oraz Diego Rivery, m.in. Autoportret z naszyjnikiem, Portret Diego Rivery, a także wspaniałe zdjęcia wykonane Fridzie Kahlo przez Muraya. Zraniony stół (La Mesa Herida) to obraz, który prezentowany był na objazdowej, polskiej Wystawie Sztuki Meksykańskiej, zorganizowanej w 1955 roku.
Autoportret z naszyjnikiem
Portret Diego Rivery
Tęsknota i drugie małżeństwo w latach czterdziestych
Frida Kahlo piła i paliła coraz więcej, zażywała silne leki przeciwbólowe. Jej stan zdrowia pogorszył się. W tym czasie powstaje Autoportret w męskim ubraniu. I sam Diego czuł, że bez Fridy jego życie jest uboższe, brakowało mu jej i inspiracji dla swojej twórczości. Postanowili powtórnie stanąć przed ołtarzem. W 1940 roku zawarli drugie małżeństwo i zamieszkali w Niebieskim Domu. Ich związek był podobny, ale na zupełnie innych warunkach. Diego noce spędzał w innej rezydencji w San Angel. W La Casa Azul była pracownia Fridy Kahlo. Stworzyła swoje królestwo, wypełnione prekolumbijskimi pamiątkami i indiańskim rękodziełem. Mieszkała tu do końca swego życia. Publicznie pokazywali się razem, ale oboje mieli w tym czasie wiele przelotnych znajomości.
Autoportret w męskim ubraniu
Koniec życia na planecie bólu
Frieda Kahlo y Calderón w ostatnich latach życia przeszła kilka operacji kręgosłupa, po których musiała korzystać z wózka inwalidzkiego. Jej stan zdrowia stale się pogarszał. Ból fizyczny, związany z deformacją kręgosłupa (ponad trzydzieści operacji), był nie do zniesienia, dlatego zażywała dużo leków przeciwbólowych do końca życia. Z powodu gangreny amputowano jej prawą nogę do wysokości kolana. Frida była bardzo słabego zdrowia, cierpiała z powodu nawrotów bólu i dolegliwości pourazowych. Dodatkowo chorowała na zapalenie płuc. Gdziekolwiek mieszkała, zawsze wracała do Niebieskiego Domu. I w nim odeszła, w pokoju na piętrze, 13 lipca w 1954 roku. Przyczyną śmierci była zatorowość płucna, choć podejrzewa się, że do śmierci mogło dojść poprzez przedawkowanie leków. Przed odejściem Kahlo napisała w dzienniku: Niech żyje życie! Ostatni z jej obrazów to martwa natura, przedstawiająca arbuzy.
Diego przyznał po jej śmierci w autobiografii Moja sztuka, moje życie, że śmierć Fridy była najtragiczniejszym wydarzeniem. Uświadomił sobie, że życie bez niej nigdy nie będzie już takie samo. W Niebieskim Domu rodzinnym spoczęła urna z jej prochami. Dziś Niebieski Dom, a raczej kobaltowy, to muzeum z pamiątkami po artystce. W 1983 roku odbyła się premiera filmu, który odniósł wielki sukces Frida, naturaleza, viva. W rolę Fridy wcieliła się Ofelia Medina.
Korzenie
Postawa i twórczość Fridy Kahlo wpisują się w archetyp Dzikiej Kobiety, żyjącej w zgodzie z naturą, o której w swojej książce Biegnąca z wilkami, pisała Clarissa Pinkola Estés. Kobiety o niezniszczalnej sile, o plemiennej naturze oraz o potężnym psychicznym żywiole, która pielęgnuje i realizuje swoje pasje twórcze. Kobiety, która nie boi się wyrazić swojego zdania. Buntowniczki, która mimo ogromu cierpienia, kochała życie. Frida Kahlo jest nie tylko inspiracją artystyczną, symbolem popkultury na całym świecie. Jej psychiczna siła, pewność siebie i poczucie własnej wartości to cechy, których życzyć można każdej kobiecie.
Wybierz obraz do malowania po numerach z Fridą na Artimento i ciesz się relaksem tworząc własne dzieło sztuki.